Dobry sportowiec zna swoje mocne i słabe strony. Potrafi też sam sobie zaufać.
Zresztą dotyczy to każdej innej profesji czy roli, jaką przychodzi nam pełnić. Przede wszystkim jednak, dotyczy to…nas jako ludzi. Największy talent może okazać się “do niczego”, jeśli człowiek nie wierzy w swoje możliwości.
Dlatego jednym z najważniejszych zadań trenerów i rodziców jest nauczyć dzieci wiary w siebie! Rozwinąć w nich poczucie pewności siebie nie tylko w sporcie, ale przede wszystkim w życiu. A sport jest świetnym narzędziem ku temu.
CZYM JEST PEWNOŚĆ SIEBIE
Musimy to jednak robić umiejętnie. Zacznijmy więc…od początku, czyli od tego jak powinniśmy rozumieć „pewność siebie”?
Pojęciem najbliższym pewności siebie jest poczucie samoskuteczności. Czyli to „na ile wierzę, że poradzę sobie z sytuacją / zadaniem”.
Pewność siebie – ta, o której mówimy i którą chcemy rozwijać w młodych ludziach – zadaniowa – odnosi się do tego „jak postrzegamy swoje możliwości w konfrontacji z czekającym nas wyzwaniem”. W ten sposób warto, żebyśmy ją rozumieli.
Często „pewność siebie” jest łączona z samooceną. I faktycznie jest z nią ściśle związana, jednak nie jest z nią tożsama! Samoocena to nasze przekonania i sądy o nas samych.
To jest właśnie powód, dla którego mówiąc o rozwijaniu pewności siebie, będziemy się odnosili tak naprawdę do samooceny dzieci. Dziecko z niską oceną siebie (np. „jestem zły, słaby, kiepski” ) nie można wszak postrzegać realistycznie swoich możliwości! Dlatego niska samoocena może się przekładać na niską pewność siebie.
Bardzo duży wpływ na poziom pewności siebie mają również oceny wyrażane przez innych.
TAKTYKA, JAKĄ POWINNIŚMY PRZYJĄĆ
Stąd też trening pewności siebie musi być prowadzony niejako na dwóch poziomach – bardzo trudno nad nim pracować jeśli „wyłączymy” jeden z nich. Pierwszy poziom to praca własna dzieci – ponieważ – jak w wielu innych przypadkach – nikt za nich tego nie zrobi! Druga to odpowiednie reakcje środowiska – w tym przypadku trenera lub (a najlepiej również) rodzica.
Dzieci na różnego rodzaju sytuacje bardzo często reagują spontanicznie – notując duże zmiany w „poziomie pewności siebie” w zależności od zaistniałej sytuacji. Gdy idzie im dobrze, zaczynają grać znacznie lepiej, a gdy idzie źle – od razu zaczynają wycofywać się lub działać asekuracyjnie i tym samym – grać gorzej. Jest to niepożądane i oznacza, że to sytuacja nami „rządzi”.
Dlatego naszym powinno być nauczenie dzieci, jak „uniezależnić” poczucie pewności siebie – nie tylko od chwilowej sytuacji na boisku – ale też od trenera czy rodziców!
Będzie nam zatem zależało na tym, by dzieci zrozumiały czym jest „pewność siebie”, jak wiąże się z osiągnięciami w sporcie oraz co i jak na nią wpływa. Dzięki temu będą lepiej przygotowane do tego, żeby wiedzieć – a potem też zmieniać to, co myślą i czują podczas treningów lub zawodów. Będą kreować sytuacje, a nie poddawać się tym sytuacjom.
No dobrze, to już wiemy CZYM pewność siebie jest i jaką powinniśmy przyjąć TAKTYKĘ, żeby pracować nad nią u dzieci i młodzieży. W kolejnych wpisach będę pokazywał KONKRETNE SPOSOBY na rozpoznanie, podnoszenie i podtrzymywanie pewności siebie.
JAK ROZPOZNAĆ PEWNOŚĆ SIEBIE? KONKRETNE CZYNNIKI, KTÓRE NA TO WPŁYWAJĄ
Dzisiaj zacznijmy od sposobu na ROZPOZNANIE pewności siebie na przykładzie młodych zawodników. Jak to zrobić? Wystarczy, że rozbijemy sobie pewność siebie na czynniki pierwsze:
- jakie czynniki (podczas meczów lub zawodów) wpływają na to, że młody człowiek czuje się pewny siebie?
- jakie czynniki wpływają na to, że traci pewność siebie?
- jak wygląda powrót pewności siebie u młodego człowieka po jej utracie/obniżenie?
- jaki wpływ na grę młodego człowieka ma utrata/obniżenie pewności siebie?
- co myśli sobie młody człowiek, gdy straci pewność siebie?
Podczas meczu (lub zawodów) młody człowiek czuje się pewny siebie gdy:
- Wie, że coś robi bardzo dobrze!
- Inni go chwalą!
- Ciężko pracuję na treningach.
- Widzi, jak rosną jego umiejętności dzięki pracy, którą wkłada w treningi!
- Często wygrywał lub grał dobrze w przeszłości!
- Wie, że jest w dobrej formie!
- Ma dobry plan na grę!
- Jest dobrze rozgrzany i przygotowany do meczu!
- Wie, że ma „dobry dzień” – dobre nastawienie psychiczne!
- Trener i rodzice są pewni tego, ze jest dobry!
Podczas meczu (lub zawodów) młody człowiek traci pewność siebie gdy:
- Zrobi głupi błąd.
- Trener na niego krzyczy.
- Trener wycofa go z gry.
- Znajomi z drużyny na niego krzyczą.
- Wie, ze rodzice oglądają mecz.
- Jego drużyna przegrywa mecz.
- Wie, że kolejny mecz jest przeciwko bardzo dobrej drużynie.
- Widzi, że nie gra najlepiej jak może/potrafi.
- Źle grał na treningach poprzedzających mecz.
- Zawodnicy drużyny przeciwnej chcą „zdołować” jego drużynę (są niemili, agresywni, wyzywają).
- Ma zniżkę formy / kiepską formę.
- Po popełnieniu błędu we własnej głowie ciągle się ganię.
- Trener dużo powiedział przed meczem, a on nie zapamięta wszystkiego.
Jak wygląda powrót pewności siebie u młodego człowieka po jej utracie?
- Jest w stanie szybko ja odzyskać!
- Jest w stanie ja odzyskać – ale nie od razu.
- Jest w stanie odzyskać ja tylko po jakimś pozytywnym zdarzeniu (cos mu się uda, trener go pochwali, jego drużyna zdobędzie bramkę).
- Nie jest w stanie jej odzyskać już do końca meczu / treningu.
Jaki wpływ na grę młodego człowieka ma utrata/obniżenie pewności siebie?
- Nic – gra tak samo jak grał, starając się ze wszystkich sił.
- Nie może się skupić na grze.
- Skupia się na tym, żeby nie popełniać więcej błędów.
- Przestaje się starać. W zasadzie chciałby, żeby ten mecz się już skończył.
- Oskarża się w myślach – jako „słaby”, „nieudacznik”.
- Ciągle zadaje sobie w głowie pytanie „jak mogłem to tak zepsuć?!”.
- Zaczyna się zastanawiać, czy się nadaje do gry? Czy jest taki dobry jak mu się wydawało?
- Zaczyna myśleć, że jego drużyna na pewno przegra.
Co myśli sobie młody człowiek, gdy straci pewność siebie?
- „Jestem kiepski – i powinienem w ogóle zrezygnować z tego sportu.”
- „Ale jestem beznadziejny! Nic mi nie wychodzi! Wszystko psuję!”
- „Teraz inni ludzie (rodzice, trener, koledzy) myślą, że jestem do bani!”
- „Nigdy nie powinienem popełniać tak głupich błędów!”
- „Na pewno trener na mnie nakrzyczy / będzie wytykał błędy.”
- „Jak mogę czuć się dobrze jeśli gram tak źle?! Tak to zepsułem!.”
Warto rozmawiać ze swoimi podopiecznymi lub dzieckiem na powyższe tematy. Nie dość, że dowiemy się co siedzi wewnątrz dziecka i co wpływa na jego poziom pewności siebie, to jeszcze zaczniemy mu ten sposób uświadamiać, że to jest to bardzo ważna cecha i w sporcie i w życiu.
PYTANIA DO WAS – DZIELMY SIĘ WIEDZĄ, PRZEMYŚLENIAMI I DOŚWIADCZENIAMI:
Trenerzy – rozmawiacie ze swoimi podopiecznymi na temat pewności siebie i jej znaczenia w sporcie?
Rodzice – a czy Wy rozmawiacie ze swoimi dziećmi na ten temat?
Nie pytam na razie o pracę nad pewnością siebie, bo do tego jeszcze wrócimy. Na razie chodzi mi o uświadomienie i rozpoznanie.
